Trefbal, hét spel waar de goede actief zijn, de rest niet

Extra bericht

Iedereen heeft het spel wel eens gespeeld: trefbal! Zelf speelde ik het spel op de basisschool meerdere malen. We hadden ook een jaarlijks toernooi, waarbij we het opnamen tegen andere scholen. Fantastisch vond ik het. Ik vind het nog steeds een heerlijk spel om te spelen! Nu nog steeds is het spel ontzettend populair. Toch zit er ook een gevaar in het spelen van trefbal. In andere landen wordt het spel onder schooltijd niet gespeeld. Dat leg ik uit in deze blog – Trefbal, hét spel waar de goede actief zijn, de rest niet.

Dat ik het een leuk spel vond, kwam omdat (zonder op te scheppen) ik er goed in was. Ik kreeg vaak de bal. Ook als de bal op mij afkwam, ving ik de bal met grote regelmaat. Werd ik alsnog geraakt, dan kreeg ik direct weer de bal om zo snel mogelijk terug te keren. Ik vond het fantastisch. Dit kwam vooral omdat ik aan het spel deelnam. 

Zo zijn er meer mensen die trefbal geweldig vinden om te spelen. Echter, er zijn ook mensen die bij trefbal niet staan te juichen. Dat zijn vooral de mensen die weinig de bal krijgen en niet deel kunnen nemen aan het spel. Dat zie je vooral in het klassieke trefbal.

Maar een select groepje beweegt

Als je goed naar het spel kijkt, zie je maar een select groepje bewegen. De rest doet eigenlijk niet mee. Zowel in de aanval als in het ‘dodenvak’. Ze zijn schakels waarop gegooid kan worden. Af en toe proberen ze nog te om de bal te vragen. En wanneer ze de bal per toeval krijgen, dan moeten ze de bal vaak nog afgeven ook. Dat is vaak aan de goede beweger of degene met de grootste mond.

Nee, trefbal is niet voor iedereen een geweldig spel. Als minder goede beweger is trefbal misschien wel een vreselijk spel. Eigenlijk sta je de hele tijd er voor spek en bonen bij. Je doet er gewoon niet toe! Als je daar over nadenkt, is dat vreselijk. Wat doe je dan iemand aan. Een kind zei wel eens tegen mij: “Ik heb eens bijgehouden hoe vaak ik de bal krijg: één keer in tien minuten. Toen moest ik de bal ook nog afgeven. En mat-trefbal vind ik helemaal vreselijk, want dan moet ik altijd de mat vasthouden.”

"Ik kreeg tien minuten niet de bal"

Ga maar eens na, één keer in de tien minuten de bal krijgen of dat je alleen maar de mat mag vasthouden. Dat moet tergend zijn. Om te zien dat anderen lekker bewegen en dat jij daar maar staat. Ook geldt bij trefbal de macht van de sterkste. Degene die goed zijn, worden bevestigd. Degene die niet goed zijn, ook. Vaak gebeurt dat met een hoop kabaal en ‘roepen en schreeuwen’ de kinderen volop. Dat is de reden dat men trefbal in Amerika onder schooltijd niet speelt. Ze noemen het daar ‘het pestspel’.

Een aantal jaar geleden was het spelen van trefbal dé reden om met De Spelles te beginnen. Iedereen moet namelijk met plezier bewegen en kunnen deelnemen aan een spel. Als je het klassieke trefbalspel speelt, dan gebeurt dit niet. De reden hiervan is dat het spel zich concentreert op één plek. Dat is in dit geval degene die de bal heeft.

Niet afschaffen, maar anders inrichten

Nu pleit ik hier niet dat we trefbal per direct moeten afschaffen. Integendeel, trefbal is en blijft voor velen een mooi spel. Ze vinden de spanning en sensatie geweldig. Alleen we moeten het anders organiseren. Hierdoor komt iedere deelnemer aan bod. Terwijl ik dit zeg, weet ik ook dat dit een utopie is. Iedereen aan bod laten komen bij trefbal is een enorme uitdaging.

Toch kun je met een aantal simpele toevoegingen het spel dynamischer maken. We moeten ervoor zorgen dat het spel zich niet concentreert op één plek, maar op meerdere plekken. Dat is de truc! Je kunt dit doen door meerdere ballen toe te voegen. Hierdoor kunnen meer kinderen met de bal gooien. Het andere team moet de aandacht meer verdelen.

Trefbal-Tikkertje

Een ander mooi voorbeeld om de concentratie van het spel te verleggen, is het spel Trefbal-Tikkertje. Bij Trefbal-Tikkertje combineer je het gooi- en vangspel met tikkertje. Het spel is zeer dynamisch en iedereen doet mee. Ook worden kinderen vaker afgegooid. De belangrijkste reden is dat het spel zich concentreert op meerdere plekken.

Spelkaart-Trefbal

Ook door het toevoegen van verschillende spelelementen kun je het trefbalspel dynamischer maken. Ik maak regelmatig gebruik van dobbelstenen, maar ook van Uno-kaarten. Belangrijkste reden is dat wanneer je geraakt wordt, je snel weer mee kunt doen. Dit doe ik bij het spel Spelkaart-Trefbal in de gymles. Dat is bij het klassieke trefbal echt anders. Daar ben je afhankelijk van anderen. Door het gebruiken van De Spelles Spelkaarten blijft iedereen in beweging.

Lees hier ook Hoe De Spelles Spelkaarten je gymles een impuls geven

Daarnaast verloopt de puntentelling ook anders. Iemand raken betekent niet automatisch dat je wint. Op die manier voeg je een tactisch element toe. Ook kun je hierbij de klassieke lijnen loslaten en de kinderen overal in het speelveld laten bewegen. Dit zorgt ervoor dat trefbal dynamischer wordt en dat kinderen meer gaan samenwerken. Maar de grootste reden is dat het ‘roepen en schreeuwen’ niet meer plaatsvindt.

Conclusie - Recht doen aan iedereen

Concluderend gaat het erom dat we recht doen aan iedere leerling die in de gymzaal aan het bewegen is. Iedereen moet meedoen en iedereen moet ook kunnen meedoen. Daar draait het naar mijn mening om. Het klassieke trefbal hoort daar niet bij. Het doet naar mijn idee geen recht aan alle bewegers, enkel voor een deel. Het gaat erom dat we het spel anders inrichten. Dat we de focus verleggen, opdat iedereen mee kan doen. En in ieder geval niet het plezier in bewegen verliezen. Daar moeten wij als leerkrachten, vakdocenten en spelleiders voor zorgen.

Lees hier ook – Welke foamballen zijn geschikt voor het spelen van trefbal

Matthijs Jansen - Oprichter De Spelles

Matthijs Jansen is de oprichter van De Spelles. Hij weet al meerdere jaren zien hoe je iedereen met plezier laat bewegen. Zijn spelvideo’s werden via social media massaal gedeeld. Ook de landelijke media besteedde aandacht aan zijn concept. De kracht van zijn spellen is dat ze simpel, origineel en vooral enthousiasmerend werken. Juist in deze tijd waarin kinderen steeds inactiever worden, biedt De Spelles een uitkomst.

In korte tijd heeft Matthijs een eigen database van 500 originele spellen voor in de gymles. Een groot deel bundelde hij in verschillende eBooks. Hier zijn er nu al meer dan 3000 van verkocht. Daarnaast geeft Matthijs met regelmaat workshops in Nederland en België. Die worden steevast zeer goed beoordeeld. Verder heeft Matthijs een webshop met sport- en spelmaterialen voor de gymles. Dit doet Matthijs onder de naam van SportSpel.Shop. Zo biedt De Spelles een breed pakket aan spelideeën, geeft het advies en levert het de beste sport- en spelmaterialen voor een energieke gymles.